Szanowni Państwo

Nowelizacja kodeksu cywilnego przyjęta przez Sejm w ubiegłym miesiącu (dalej „Nowelizacja”) skraca podstawowy termin przedawnienia roszczeń. W efekcie wierzyciele zmuszeni będą do szybszego podejmowania działań w celu dochodzenia swoich praw i egzekwowania przysługujących im wierzytelności.

Nowe okresy przedawnienia

Nowelizacja zakłada zmianę art. 118 k.c. polegającą na wprowadzeniu krótszego ogólnego terminu przedawnienia roszczeń – 6 lat (obecnie – 10 lat).

W przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz dotyczących świadczeń okresowych, np. czynszu najmu i dzierżawy, termin ten wynosić będzie tak jak dotychczas, 3 lata.

W projektowanym przepisie art. 118 k.c. przewidziano także odmienny niż dotychczas, sposób liczenia upływu terminu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia ma się kończyć z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata. 

Nowelizacja zakłada także zmianę art. 125 § 1 k.c. Projektowany przepis przewiduje, że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawniało się będzie z upływem 6 lat (obecnie – 10 lat).

Przedawnienie z mocy prawa

W dodanym do art. 117 k.c., paragrafie 21, wprowadza się zasadę, że osoba, której będzie przysługiwać przedawnione roszczenie przeciwko konsumentowi nie będzie mogła domagać się jego zaspokojenia. Należy przez to rozumieć, iż skutek przedawnienia względem konsumenta będzie następował z mocy prawa.

Na chwilę obecną skutkiem przedawnienia jest powstanie, po upływie terminu przedawnienia, po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, uprawnienia do uchylenia się od jego zaspokojenia, czyli powstanie tzw. zarzutu peremptoryjnego. Wykonanie tego uprawnienia powoduje, że roszczenie nie może być dochodzone. Skutek ten następuje z chwilą skutecznego (następującego po upływie terminu przedawnienia) podniesienia zarzutu przedawnienia – nie zaś z upływem samego terminu przedawnienia. Po wejściu w życie Nowelizacji – dla skorzystania z przedawnienia przez konsumenta nie będzie konieczne podejmowanie dodatkowych czynności.

Względy słuszności

W projekcie proponuje się wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą w wyjątkowych przypadkach sąd, po rozważeniu interesów obu stron, może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Sąd powinien przy tym rozważyć w szczególności: długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia (projektowany art. 1171 § 1 i 2 k.c.).

Przepisy przejściowe

Przepisy Nowelizacji stosuje się do roszczeń powstałych jeszcze przed dniem jej wejścia w życie i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych.

W przypadku, gdy zgodnie z Nowelizacją, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie Nowelizacji. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Roszczenia przedawnione, przysługujące przeciwko konsumentom, co do których do dnia wejścia w życie Nowelizacji nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają przepisom nowej ustawy.

Ustawa została podpisana przez Prezydenta. Nowelizacja wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Z poważaniem, 
dr Anna Maria Panasiuk, adwokat

Piotr Świąć, adwokat