Od 15 września 2023 r. obowiązują w Polsce przepisy szczegółowo regulujące unijne przekształcenia, łączenia i podziały spółek, potocznie nazywanych „firmami”. W tym wpisie omawiamy jak wygląda przeniesienie spółki za granicę w obrębie Unii Europejskiej (UE), zwane również redomicyliacją lub transgranicznym przekształceniem.

Wszystkie państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do wdrożenia w porządkach krajowych tzw. dyrektywy o transgranicznych przekształceniach, łączeniach i podziałach spółek.

W artykule:
1. Czym jest transgraniczne przekształcenie spółki?
2. Jak do tej pory wyglądało przeniesienie firmy za granicę?
3. Co się zmieniło we wrześniu 2023 r. w transgranicznym przekształceniu spółek?
4. Etapy przekształcenia transgranicznego spółki
5. Jakie błędy najczęściej popełniają przenoszące się za granicę firmy – case study?
6. Podsumowanie

Czym jest transgraniczne przekształcenie spółki?

Na początku warto zrozumieć czym jest transgraniczne przekształcenie spółki (redomicyliacja), które polega na przeniesieniu siedziby z jednego państwa członkowskiego UE do innego. Co ważne, redomicyliacja może się odbywać tylko pomiędzy państwami UE. 

W skutek przekształcenia, spółka nie zamyka całkowicie swojej działalności, a jedynie zmienia siedzibę przenosząc ją do innego kraju. W rezultacie dochodzi do zmiany formy prawnej spółki (np. polska spółka z o.o. staje się niemiecką GmbH, kontynuując byt prawny spółki polskiej (zasada kontynuacji).

Oznacza to, że jeśli spółka Materiały Budowlane Sp. z o.o. z siedzibą w Inowrocławiu zechce przenieść się do Monachium, stanie się spółką Materiały Budowlane GmbH z siedzibą w Monachium – czyli niemieckim odpowiednikiem polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pamiętać należy, że powyższa spółka niemiecka będzie kontynuatorką spółki polskiej, co oznacza, że zobowiązania obciążające sp. z o.o. staną się zobowiązaniami GmbH, tak samo z należnościami przysługującymi spółce od kontrahentów.

Jak do tej pory wyglądało przeniesienie firmy za granicę?

Przed wejściem w życie nowych przepisów, przeniesienie firmy za granicę odbywało się na podstawie precedensów, które opierały się na wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 25 października 2017 r.( Sprawa C-106/16). Nie było zatem szczegółowych przepisów regulujących przekształcenie transgraniczne. Więcej o procedurze przekształcenia spółki w obrębie Unii Europejskiej w dotychczasowym kształcie można przeczytać w publikacji: PRZENIESIENIE SPÓŁKI W OBRĘBIE UE.

Przypomnijmy, że zgodnie z przywołanym wyżej wyrokiem, prawo unijne zapewnia swobodę działalności gospodarczej, a wyrazem realizacji tej zasady jest prawo spółek do przekształcania się w spółki prawa innego państwa członkowskiego, o ile dana firma spełnia warunki do utworzenia takiej spółki (np. wymóg posiadania kapitału zakładowego o określonej wartości).

Zdecydowaną zaletą odformalizowania procedury redomicyliacji był brak szczególnych obowiązków, jakie musiała spełnić spółka przy przekształceniu transgranicznym. Z drugiej strony, wobec braku jednoznacznych przepisów, każda redomicyliacja obarczona była ryzykiem odmowy wpisu przekształcenia do właściwego rejestru przedsiębiorców (w Polsce dotyczyło to wpisów dokonywanych przez referendarzy sądowych w KRS), co powodowało niemały dreszczyk u przedsiębiorców, którzy się na ten krok decydowali, jak i u ich doradców.

Potrzebujesz wsparcia w przeniesieniu spółki? Kliknij i skontaktuj się z nami!

Co się zmieniło we wrześniu 2023 r. w transgranicznym przekształceniu spółek?

Od września 2023 r. transgraniczne przekształcenie spółek według nowych przepisów zostało sformalizowane i podzielone na dwa główne etapy:

  1. przed uzyskaniem zaświadczenia o zgodności przekształcenia z prawem krajowym
  2. po uzyskaniu zaświadczenia o zgodności przekształcenia z prawem krajowym

Zaświadczenie, o którym mowa powyżej wydaje sąd rejestrowy spółki. Moment wydania zaświadczenia jest szczególnie istotny dla całej procedury przeniesienia firmy za granicę, bowiem do tej chwili zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące w kraju wyjścia spółki (dotychczasowej siedziby), natomiast po wydaniu zaświadczenia stosuje się przepisy kraju docelowego (nowej siedziby).

Ponadto, w przypadku spełnienia warunków określonych przepisami, przekształcanemu podmiotowi nie może zostać odmówiony wpis we właściwym rejestrze przedsiębiorców, co zdarzało się przed uregulowaniem tej materii.

Nowością wprowadzoną w zeszłym roku jest obowiązek uzyskania opinii Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie:

  • oceny czy transgraniczne przekształcenie może służyć obejściu przepisów prawa podatkowego lub służyć nadużyciu prawa,
  • potwierdzenia, że zostały zaspokojone zobowiązania spółki wobec organów podatkowych.

Ten element jest jednym z kluczowych czynników procesu, który powoduje dużą niepewność odnośnie treści uzyskanej opinii oraz jej wpływu na cały proces. Dopiero ukształtowanie praktyki wydawania tych opinii przez organy pokaże jak należy oceniać ten element.                                                                                                                                                                

Etapy przekształcenia transgranicznego spółki

Procedurę przekształcenia spółki można podzielić na kilka najważniejszych kroków:

  1. Faza przygotowawcza – najbardziej pracochłonna część procedury, którą kieruje zarząd spółki. Polega na sporządzeniu szeregu dokumentów dla wspólników i pracowników spółki oraz sporządzeniu sprawozdań.
  2. Faza korporacyjna – obejmuje aktywność wspólników/ akcjonariuszy spółki przejawiającą się w głosowaniu nad uchwałą o przekształceniu.
  3. Faza wnioskowa – polega złożeniu do właściwego sądu rejestrowego wniosku o wydanie zaświadczenia o zgodności przekształcenia z prawem. Do wniosku załącza się dokumenty stanowiące podstawę przekształcenia, tj. m.in. plan przekształcenia transgranicznego i uchwałę wspólników/ akcjonariuszy o przekształceniu. Na tym etapie sąd rejestrowy weryfikuje czy spółka posiada zaległości publicznoprawne, tj. wobec ZUS lub organów podatkowych.
  4. Faza rejestrowa – po uzyskaniu zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem, spółka dokonuje zgłoszenia przekształcenia.

EFEKT: Spółka wykreślana jest z rejestru przedsiębiorców kraju wyjścia i zostaje wpisana do  rejestru przedsiębiorców kraju docelowego. 

  1. Faza końcowa – po dokonaniu formalnego przekształcenia, na zarząd spółki przekształconej czeka jeszcze dużo pracy, bo przecież zarządza już spółką zagraniczną, a to oznacza, że:
  • musi zapewnić zgodność (compliance) spółki z lokalnym prawem i podatkami,
  • należy poinformować kontrahentów o dokonaniu redomicyliacji – tutaj warto zadbać o wcześniejsze wytłumaczenie kontrahentom przyczyn biznesowych przeniesienia siedziby za granicę, aby nie narażać się na wstrzymanie przez zaskoczonych kontrahentów dostaw/odbiorów czy płatności, 
  • należy doprowadzić do założenia rachunku bankowego, rejestracji do VAT, 
  • a także konieczne jest „posprzątanie” działalności w dotychczasowej siedzibie i wyrejestrowanie się z dotychczasowej lokalizacji (zazwyczaj trzeba dopilnować tego wszystkiego samodzielnie).

Jakie błędy najczęściej popełniają przenoszące się za granicę firmy – case study?

Przy przeniesieniu za granicę należy zwrócić szczególną uwagę na regulacje prawne nie tylko w kraju wyjścia, ale też w kraju docelowym. 

Jak zostało wspomniane wcześniej, przepisy kraju wyjścia (dotychczasowej siedziby) regulują kwestię przekształcenia transgranicznego jedynie do momentu wydania zaświadczenia o zgodności przekształcenia zagranicznego z prawem krajowym, a następnie  zastosowanie znajdują przepisy kraju docelowego.

Wydaje się to całkowicie logicznym rozwiązaniem – trudno bowiem wyobrazić sobie, by np. przepisy francuskie regulowały postępowanie o wpis spółki do polskiego KRS albo by do polskiego rejestru został wpisany podmiot w formie nieznanej polskiemu prawu.

Niestety przepisy prawa nie przewidują sytuacji, z którą mierzyliśmy się w naszej kancelarii przy obsłudze spółki o zasięgu globalnym, a mianowicie – jak powinna postąpić firma, która przygotowała się na redomicyliację zgodnie z lokalnymi przepisami i sporządziła pełną dokumentację, która jednak według polskich przepisów nie jest wystarczająca do wpisania spółki w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Żeby uniknąć wpadnięcia w pułapkę sprzeczności przepisów pomiędzy dwoma państwami członkowskimi UE, jeszcze na pierwszym, początkowym etapie przekształcenia transgranicznego spółki niezbędne jest dokonanie pełnej analizy i dostosowanie dokumentacji do wymogów regulacji obu państw.

Efektem końcowym może być trudna do zrozumienia (nawet dla samych zainteresowanych) dokumentacja, jednak jest to element niezbędny do skutecznego przeniesienia firmy.

Potrzebujesz wsparcia w przeniesieniu spółki? Kliknij i skontaktuj się z nami!

Podsumowanie

Jak widać, procedura transgranicznego przekształcenia może początkowo przyprawić o ból głowy, jednak dobrze poinformowany zarząd i rzetelnie przygotowana dokumentacja pozwala zminimalizować ryzyko przykrych niespodzianek.