KLUCZOWE PYTANIA JAKIE ROZPALA POLSKA FUNDACJA RODZINNA
Polska Fundacja Rodzinna jeszcze nie weszła w życie (stanie się to w maju 2023 r) ale już jest bardzo popularna. Co też ważne przyczynia się do zwiększenia aktywności i podjęcia działań zmierzających do planowania sukcesji. W szczególności przedsiębiorcy prowadzący firmy rodzinne starają się zgłębić nowe możliwości. Poznaj odpowiedzi na pytania do ustawy o fundacji rodzinnej, które padają od Was najczęściej.
1. Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Beneficjentem instytucji fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna – w tym sam fundator, a także organizacja pozarządowa niebędąca jednostką sektora finansów publicznych oraz niedziałająca w celu osiągnięcia zysku, która wykonuje działalność pożytku publicznego, czyli działalność społecznie użyteczną.
Krąg beneficjentów lub sposób ich wyłonienia zostaje określony w statucie sporządzanym przez fundatora. Oznacza to, że beneficjenci nie muszą być wymienieni z imienia i nazwiska lub nazwy w statucie – wystarczy opisanie mechanizmu ich wyłaniania. Beneficjentów wyłonionych zgodnie z postanowieniami statutu zarząd fundacji umieszcza na liście beneficjentów. To ta lista jest kluczowa, bowiem to ona stanowi podstawę do wypłaty świadczeń przez fundację rodzinną.
Polska Fundacja Rodzinna selektywny wybór członków rodziny na beneficjentów
Przykład: wraz z partnerką oraz matką chcemy założyć fundację rodzinną. Chcemy, aby beneficjentami byli tylko partnerka oraz syn. Czy jest to możliwe?
Tak. W statucie fundacji rodzinnej należy wskazać osoby będące beneficjentami lub sposób ich ustalenia. Fundatorzy – nawet część z nich – mogą być beneficjentami w fundacji rodzinnej. W tym miejscu może pojawić się jedynie kwestia związana z różnicą opodatkowania. W przypadku gdy w fundacji rodzinnej jest więcej niż jeden fundator, świadczenie opodatkowuje się proporcjonalnie do majątku jaki dany fundator wniósł z uwzględnieniem odpowiednich grup podatkowych. Oznacza to, że gdy np. jeden fundator w grupie zerowej beneficjenta wniósł 70 tys. złotych, a drugi – nie będący w grupie zerowej beneficjenta – 30 tys. złotych to tylko 30% wartości świadczenia opodatkowuje się – stawka w takim przypadku wynosi 15% PIT.
2. Jakie dochody fundacji są zwolnione z opodatkowania, a jakie podlegają pod CIT?
Zasadą jest, że polska fundacja rodzinna jest zwolniona z opodatkowania podatkiem CIT. Obowiązek jego zapłaty (w wysokości 15%) pojawia się wyłącznie wtedy, gdy fundacja rodzinna wypłaca świadczenie na rzecz beneficjenta. Wtedy fundacja rodzinna zobowiązana jest zapłacić 15%-owy podatek CIT od wartości wypłaconego świadczenia, a beneficjent zobowiązany jest do zapłaty 15% podatku dochodowego w przypadku, gdy nie znajduje się w grupie zerowej fundatora. Do tak zwanej grupy zerowej fundatora należy jego małżonek, rodzeństwo, zstępni oraz wstępni, a także pasierbica, ojczym i macocha. Wobec tego, świadczenia poszczególnych beneficjentów mogą zostać różnie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych – beneficjenci nie muszą być przecież spokrewnieni z fundatorami.
Polska fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą niepodlegającą opodatkowaniu tylko w zakresie wymienionym poniżej. W przypadku, gdy fundacja rodzinna wykroczy poza ustawowy zakres i zacznie prowadzić działalność gospodarczą inną niż wymieniona, wtedy zobowiązana będzie ona do uiszczenia podatku CIT w wysokości 25% od dochodu uzyskiwanego z działalności spoza zwolnionego zakresu.
Zwolniona z opodatkowania jest działalność fundacji obejmująca:
- zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
- najem, dzierżawa lub udostępnienie mienia do korzystania na innej podstawie,
- przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwo w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach,
- nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
- udzielanie pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje, spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, oraz beneficjentom,
- obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej,
- produkcję przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnej produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu,
- oraz gospodarkę leśną.
Działalność, o której mowa w dwóch ostatnich punktach fundacja rodzinna będzie mogła wykonywać wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.
3. Czy polska fundacja rodzinna może bezpłatnie użyczać lokal na rzecz beneficjenta?
Tak, fundacja rodzinna może bezpłatnie użyczyć lokal na rzecz beneficjenta – stanowi to bowiem formę wypłacanego świadczenia. W przypadku świadczenia, którego przedmiotem są np. prawa lub innego rodzaju świadczenia w naturze, w tym rzeczy i prawa przekazane lub postawione do dyspozycji nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia, ich wartość ustala się stosując przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Oznacza to, że gdy fundacja spełnia świadczenie każdorazowo szacuje się wartość świadczenia w oparciu o ceny rynkowe świadczeń mu porównywalnych.
4. W jaki sposób opodatkowane są wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów?
Zasada jest taka, że fundacja rodzinna zawsze płaci 15% CIT od wartości wypłaconego beneficjentowi świadczenia – niezależnie od grupy podatkowej beneficjenta względem fundatora.
Bardziej skomplikowanie wygląda kwestia uiszczenia podatku dochodowego przez beneficjenta. Fundacja rodzinna jest zobowiązana do pobrania 15%-owego podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek ten jest pobierany oraz płacony wyłącznie wtedy, gdy beneficjentem jest osoba nienależąca do grupy zerowej jedynego fundatora lub nienależąca do grupy zerowej wszystkich fundatorów (w przypadku, gdy jest ich więcej niż jeden).
Do tak zwanej grupy zerowej fundatora należy jego małżonek, rodzeństwo, zstępni oraz wstępni, a także pasierbica, ojczym i macocha. Wobec tego, świadczenia do poszczególnych beneficjentów mogą zostać różnie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych – w zależności od stopnia spokrewnienia z fundatorami.
Gdy beneficjent jest w tzw. grupie zerowej części fundatorów to przynależne mu świadczenie opodatkowuje się w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób proporcjonalny. Proporcjonalność opodatkowania odnosi się do procentu wartości mienia jakie wniósł do fundacji rodzinnej fundator lub fundatorzy z jego grupy niezerowej w porównaniu do całej wartości mienia wniesionego fundacji.
Jak w praktyce wygląda opodatkowanie wypłaty świadczeń z majątku fundacji
Przykład: jeden beneficjent, który otrzymuje świadczenie od fundacji posiadającej dwóch fundatorów, należy do tzw. grupy zerowej tylko jednego z nich. Fundatorzy wnieśli do fundacji rodzinnej równy wkład. Świadczenie beneficjenta więc opodatkowane będzie tylko w połowie podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Komentarz: Przy założeniu równych wartości wkładów każdego fundatora
5. W jaki sposób opłacić podatki związane z nieruchomościami?
Fundacja rodzinna została objęta podatkiem od nieruchomości komercyjnych. Oznacza to, że fundacja rodzinna będzie zobowiązana zapłacić podatek dochodowy od przychodu ze środka trwałego będącego budynkiem, który:
- stanowi własność albo współwłasność fundacji jako podatnika,
- został oddany w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze,
- jest położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Podatek ten uiszczany będzie w wysokości 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc. Podstawę opodatkowania w przypadku tego podatku stanowi suma przychodów z ww. środków trwałych będących budynkami, z poszczególnych budynków, pomniejszona o kwotę 10 000 000 zł.
Z kolei podatkiem od nieruchomości objęte są:
- grunty,
- budynki lub ich części,
- budowle, czyli obiekty, które nie są budynkami, lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Do ustalenia, czy fundacja rodzinna jest zobowiązana do zapłaty podatku od nieruchomości znajdą wprost zastosowanie przepisy dotyczące tego podatku, a względem tego podatku fundacja rodzinna traktowana będzie jako osoba prawna. Z uwagi na to, że podatek od nieruchomości, w przeciwieństwie do podatku od nieruchomości komercyjnych, jest podatkiem lokalnym, stawki tego podatku będą się różnić w zależności od miejsca położenia nieruchomości.
6. Jakie jest ewentualne ryzyko skargi pauliańskiej w stosunku do fundacji rodzinnej?
Skarga pauliańska to instrument służący wierzycielom do ochrony ich praw. Zapewnia ona możliwość dochodzenia bezskuteczności prawnej czynności dokonanych przez dłużnika (np. fundatora fundacji rodzinnej) z pokrzywdzeniem wierzyciela(-i). Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik (czyli np. rzeczony fundator) stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
Należy pokreślić, że skarga pauliańska znajduje zastosowanie także względem majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej. Oznacza to, że dokonując świadczeń/darowizn na rzecz fundacji należy mieć na względzie wypłacalność osoby, która to robi, a także uwzględniać interesy wierzycieli. Innymi słowy wyposażenie fundacji w majątek nie może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli.
7. Czy do fundacji rodzinnej można wnieść majątek na późniejszym etapie?
Tak, do fundacji rodzinnej można „dołożyć” majątek w późniejszym czasie. Co więcej, majątku tego nie musi dokładać wyłącznie fundator. Takiego „dołożenia majątku” może dokonać także inna osoba nie będąca założycielem fundacji.
Majątek do istniejącej już fundacji może wnieść (dołożyć) fundator, jak również każda inna osoba w dowolnie obranym terminie – w tym ostatnim przypadku nie będzie to jednak fundusz założycielski, który, co do zasady, jest doliczany do spadku przy obliczaniu zachowku.
Tym samym majątek do fundacji w dowolnym czasie może dołożyć sam fundator, beneficjenci fundacji, jak i osoby trzecie niezwiązane z fundacją, fundatorem oraz beneficjentami.
Podsumowanie
W myśl ustawy polska fundacja rodzinna jest zwolniona podmiotowo z podatku dochodowego od osób prawnych co powinno przekładać się na to, że darowizna (a więc omówione wniesienie majątku) dokonana do fundacji powinna być zwolniona z podatku. Jednakże należy zauważyć, że nie ma przepisów dokładnie opisujących tą kwestię, w związku z tym kluczowe będzie obserwowanie praktyki organów podatkowych oraz sądowych w tym zakresie.
Chcesz dowiedzieć się więcej o polskiej fundacji rodzinnej? Przeczytaj również:
Blog pod redakcją dr Anny Marii Panasiuk
Założyciel i partner zarządzający kancelarii Panasiuk & Partners. Wieloletni doradca klienta w wealth management. Kieruje zespołem prawników, doradców podatkowych i księgowych, gdzie usługi zespołu skierowane są na efektywne zarządzenia portfelem klientów.
Nowe publikacje
Chcesz być na bieżąco, wpisz mail, a otrzymasz nowe publikacje prosto do skrzynki:
