Alternatywna spółka inwestycyjna została wprowadzona do obrotu już przeszło cztery lata temu, lecz jej wykorzystanie nadal nie jest powszechne. I to pomimo wprowadzenia w 2019 r. preferencyjnych zasad opodatkowania ASI. Nierzadko wynika to z przekonania, że prowadzenie ASI wymaga szeregu zezwoleń, jest objęte uciążliwym nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego i podlega innym rygorystycznym obowiązkom. 

Nie jest tak źle! W większości przypadków nie trzeba się ubiegać o zezwolenie. 

ASI NA SPRZEDAŻ
W artykule:
1. ASI jako odpowiedź na potrzeby rynku inwestycji alternatywnych:
2. Co zamiast zezwolenia? Wystarczy wpis do rejestru zarządzających ASI, a wraz z nim:
3. Alternatywna Spółka Inwestycyjna w praktyce
4. Alternatywna Spółka Inwestycyjna groźny rywal dla FIZ-ów
5. Preferencje podatkowe ASI
6. ASI – wehikuł inwestycyjny godny uwagi

ASI jako odpowiedź na potrzeby rynku inwestycji alternatywnych:

Gdy łączna wartość aktywów portfeli inwestycyjnych, którymi Alternatywna Spółka Inwestycyjna zamierza zarządzać nie przekroczy wyrażonej w złotych polskich równowartości 100 mln euro, istnieje możliwość wyłączenia większości uciążliwych obowiązków. Poza tym, jeśli spółki zarządzane przez ASI nie stosują dźwigni finansowej i ich jednostki uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 lat od momentu nabycia – wówczas próg jest wyższy i wynosi 500 mln euro! 

Eksperci szacują, że większość rynku znajduje się poniżej tych progów.

Co zamiast zezwolenia? Wystarczy wpis do rejestru zarządzających ASI, a wraz z nim:

  1. Dużo mniejsze wymogi rejestrowe (KNF nie weryfikuje wysokości kapitałów własnych, doświadczenia w prowadzeniu działalności inwestycyjnej, sytuacji ekonomicznej i przyszłych możliwości finansowych wnioskodawcy);
  2. Ograniczony nadzór Komisji Nadzoru Finansowego w zasadzie jedynie do obowiązków sprawozdawczych;
  3. Brak rygorów dotyczących minimalnej wysokości kapitału początkowego na wykonywanie działalności (stosuje się przepisy dotyczące odpowiedniej formy prawnej działalności);
  4. Brak obowiązku posiadania depozytariusza czy profesjonalnych doradców inwestycyjnych;
  5. Brak wymogu zawiadamiania o zmianie struktury własności zarządzającego ASI;
  6. Wyłączenie wymogów dotyczących składu organu zarządzającego spółką.

Alternatywna Spółka Inwestycyjna w praktyce

W telegraficznym skrócie – Alternatywną Spółkę Inwestycyjną można zdefiniować jako spółkę handlową (Uwaga! Nie mylić z działalnością handlową), prowadzącą działalność inwestycyjną, korzystając z preferencji podatkowych.

Czy ASI jest dla każdego? 

Alternatywną spółkę inwestycyjną mogą stanowić spółki kapitałowe (tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna), w tym spółka europejska, albo niektóre spółki osobowe – a ściślej spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne.

Celem takiego podmiotu powinno być lokowanie zebranych aktywów w interesie inwestorów. Innymi słowy, należy wyróżnić trzy warunki, jakie musi łącznie spełniać dana spółka, aby mogła ubiegać się o status Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej, a mianowicie:

  1. pozyskiwanie kapitału od inwestorów;
  2. inwestowanie pozyskanego kapitału zgodnie z określoną polityką inwestycyjną; 
  3. inwestowanie pozyskanego kapitału w interesie określonych inwestorów. 

Oznacza to, że wyłącznym przedmiotem działalności Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej – jako instytucji wspólnego inwestowania – jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów i nie może ona prowadzić innej działalności, co ma na celu zagwarantowanie, że wszystkie wpłaty dokonywane przez inwestorów spółki będą przeznaczane wyłącznie na jej działalność inwestycyjną. Oczywiście prowadzenie działalności inwestycyjnej może wiązać się z koniecznością podejmowania dodatkowych czynności, jednakże wszystkie takie czynności muszą pozostawać w związku z główną działalnością ASI, czyli z działalnością inwestycyjną.

Sama procedura rejestracji Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej ma charakter dwustopniowy:

  • I stopień – odbywa się przed Komisją Nadzoru Finansowego i trwa do 3 miesięcy;
  • II stopień – odbywa się przed Krajowym Rejestrem Sądowym i trwa około 1 miesiąca.

Alternatywna Spółka Inwestycyjna groźny rywal dla FIZ-ów

Alternatywna Spółka Inwestycyjna, zwłaszcza ta działająca na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI stanowi poważną konkurencję dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych i zarządzających nimi TFI. Nieporównywalnie mniejszy zakres uregulowania ASI umożliwia znaczne obniżenie kosztów działalności inwestycyjnej, upraszcza strukturę organizacyjną i w konsekwencji usprawnia podejmowanie decyzji w spółce. 

Jeśli chodzi o Fundusz Inwestycyjny Zamknięty – to w zasadzie może on zostać ustanowiony wyłącznie przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu funduszu, gdyż jest jego organem zarządzającym i reprezentuje fundusz w stosunkach zewnętrznych. 

Z kolei ASI, wpisana do rejestru zarządzających, ma obowiązek rocznego raportowania do Komisji Nadzoru Finansowego – sama zaś działalność ASI pozostaje zasadniczo poza sferą ingerencji Komisji. 

Co więcej, w przeciwieństwie do uczestników Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego, inwestorzy ASI mają prawo nabywać jednostki uczestnictwa w spółce bez żadnych ograniczeń i wymogów kwotowych. 

Obowiązek dokonywania wycen również został zmodyfikowany i tak w przypadku Funduszu należy przeprowadzać wycenę aktywów nie rzadziej niż co 3 miesiące, zaś w przypadku Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej wpisanej do rejestru zarządzających ASI – w miejsce obowiązku dokonywania wycen został wprowadzony obowiązek monitorowania łącznej wartości aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych alternatywnych spółek inwestycyjnych oraz jej obliczanie co najmniej raz na 12 miesięcy. 

Bazując na danych opublikowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego, a także danych z Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec roku 2020 funkcjonowało 65 Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, 780 funduszy inwestycyjnych (stan na koniec czerwca 2020) oraz 240 zewnętrznie i wewnętrznie zarządzających ASI. Czyli funduszy inwestycyjnych (wszelkich typów czy to zamkniętych, otwartych czy specjalistycznych) jest cały czas około czterokrotnie więcej niż ASI.

Preferencje podatkowe ASI

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) przewiduje zwolnienie przedmiotowe dla części dochodów uzyskiwanych przez Alternatywną Spółkę Inwestycyjną. Wprawdzie ma ono mniejszy zakres niż zwolnienie, z jakiego korzystają Fundusze Inwestycyjne Zamknięte, jednakże dla inwestycji kapitałowych jest nadal optymalne.  

  • Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 58a) ustawy o CIT, zwolnieniu podlegają tylko dochody ze zbycia udziałów lub akcji pod warunkiem, że Alternatywna Spółka Inwestycyjna, która zbywa udziały (akcje), przed dniem zbycia posiadała bezpośrednio i nieprzerwanie przez okres 2 (dwóch) lat nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, której udziały (akcje) są zbywane.
  • Dodatkowo, zwolnienie nie dotyczy dochodów (przychodów) uzyskanych ze zbycia udziałów (akcji) w spółce, jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów takiej spółki, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości.
  • W przypadku alternatywnych spółek inwestycyjnych mających formę spółek kapitałowych możliwe jest również skorzystanie przez ASI ze zwolnienia dywidendowego na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy o CIT przy spełnieniu warunków przewidzianych dla tego zwolnienia (posiadanie co najmniej 10% udziałów/akcji w spółce nieprzerwanie przez okres 2 lat).
  • Do ASI, jako przedsiębiorstwa finansowego nie mają również zastosowania unormowania z art. 15c ustawy o CIT (czyli o cienkiej kapitalizacji), w kontekście zaliczania kosztów finansowania dłużnego do kosztów uzyskania przychodów. Tak więc ASI może zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wszelkie koszty (tj. odsetki, prowizje) związane z pozyskiwaniem finansowania dłużnego bez konieczności respektowania limitów ustawowych, co stanowi znaczne ułatwienie biznesowe.

ASI – wehikuł inwestycyjny godny uwagi

Przy wyborze odpowiedniego wehikułu inwestycyjnego, warto rozważyć założenie Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej (wykonującej działalność inwestycyjną na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI), mając na uwadze ograniczone obowiązki, mniejszy nadzór ze strony Komisji Nadzoru Finansowego i niższe koszty funkcjonowania, ale przede wszystkim, preferencyjne zasady opodatkowania. Nie ulega bowiem wątpliwości, że funkcjonowanie takiej Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej jest nie tylko znacznie tańsze, lecz również mniej skomplikowane, chociażby ze względu na brak zaangażowania Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych do zarządzania i obsługi. 

Specjalizacje powiązane z tą tematyką