Dochodzenie roszczeń pieniężnych w zakresie wykupu przeterminowanych obligacji wiąże się ze złą sytuacją ekonomiczną emitenta, która często zapowiada jego niewypłacalność. Dlatego zainteresowany, jak najszerszym zaspokojeniem swoich roszczeń wierzyciel, powinien dążyć do jak najszybszego wyegzekwowania swojej wierzytelności.

Najlepszym, z perspektywy szybkości oraz zabezpieczenia wierzyciela, rodzajem postępowania procesowego jest postępowanie nakazowe. Wskazany rodzaj postępowania jest nie tylko tańszy od zwykłego procesu – opłata od pozwu w postępowaniu nakazowym wynosi ¼ opłaty stosunkowej (stanowiącej 5 % wartości przedmiotu sporu). Ponadto, nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym z chwilą wydania, stanowi tytuł zabezpieczenia wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności (art. 492 k.p.c.). Daje to możliwość wszczęcia postępowania zabezpieczającego, jeszcze przed zaskarżeniem nakazu przez pozwanego i zajęcie przez komornika całej kwoty dochodzonej pozwem przed zakończeniem postępowania.

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego statuują jednak pewne formalne ograniczenia dla wydania przez sąd nakazu zapłaty, w postępowaniu nakazowym. W szczególności odnoszą się one do rodzaju dokumentu, jakim posługuje się wierzyciel. Zgodnie z art. 485 § 1 pkt 3 k.p.c. sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.

Pierwszą przesłanką wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wskazaną w omawianym przepisie jest skuteczne doręczenie dłużnikowi wezwania do zapłaty. Drugą zaś przesłanką będzie pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu. Należy wskazać, że postacią pisemnego oświadczenia dłużnika o uznaniu długu jest niewątpliwie sam dokument obligacji. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 Ustawy o obligacjach (Dz.U. […]) – Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Obligację należy więc zakwalifikować zgodnie z powyższą definicją jako tzw. właściwe uznanie długu. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny uznanie właściwe jest niewątpliwie czynnością prawną, a ściślej – umową jednostronnie zobowiązującą, zawartą między dłużnikiem, a wierzycielem, w której dłużnik potwierdza swe zobowiązanie, zasadniczo mając na celu jego ustalenie, czasem także – zabezpieczenie (P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny…, red. E. Gniewek, t. 1, s. 427).

W przypadku odmiennej oceny charakteru obligacji przez sąd, wierzyciel może posiłkować się powszechnie publikowanymi raportami bieżącymi, które powinny wskazywać ewentualne przesunięcia (opóźnienia) w terminie wykupu obligacji. Emitent publikując taki raport, przyznaje tym samym fakt istnienia swojego zobowiązania. W związku z powyższym takie oświadczenie wiedzy może być z kolei zakwalifikowane jako niewłaściwe uznanie długu (M. Pyziak-Szafnicka, Przerwanie biegu przedawnienia przez uznanie, Rejent 1993, nr 9, s. 34 i n.; P. Machnikowski (w:) Kodeks cywilny…, red. E. Gniewek, t. 1, s. 428; B. Kordasiewicz (w:) System Prawa Prywatnego, t. 2, s. 617; P. Sobolewski (w:) Kodeks cywilny…, red. K. Osajda, t. 1, s. 914–915; T.M. Pałdyna, Przedawnienie…, s. 177).

Podsumowując, uzyskanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wydaje się więc być możliwe. Uzyskanie takiego orzeczenia wraz z umiejętnym dokonaniem zabezpieczenia roszczenia oraz  weryfikacji wypłacalności dłużnika może okazać się ostatnią szansą na skuteczną egzekucję wobec emitenta.

Paweł Szumowski, Aplikant radcowski, YOURS Panasiuk