Jest wina czy jej brak – czyli kiedy członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki z o.o.?

Odpowiedzialność określona w art. 299 kodeksu spółek handlowych jest swoistym mieczem Damoklesa wiszącym nad każdym, kto pełni funkcję członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie ulega wątpliwości, że odpowiedzialność ta jest surowa i nakłada na członków zarządu spółki z o.o. obowiązek zachowania wysokiej staranności w zakresie czuwania nad płynnością finansową spółki i jej wypłacalnością wobec wierzycieli.
Przesłanki odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o., które musi wykazać wierzyciel są zasadniczo dwie:
- istnienie niezaspokojonego zobowiązania spółki
- oraz fakt, że egzekucja prowadzona przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.
Członek zarządu nie jest jednak skazany na nierówną walkę, gdyż ustawodawca stworzył możliwość skutecznej obrony poprzez wykazanie m.in., że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy.
Co zatem w praktyce może oznaczać brak winy członka zarządu?
Jednoznacznej odpowiedzi, na tak zadane pytanie nie ma. Przykładowo – czy argumentem ochronnym może być faktyczny podział wykonywanych przez członków zarządu funkcji?
Pozytywnie wypowiedział się w tym zakresie Sąd Najwyższy (II CSK 661/08) stwierdzając, że odpowiedzialność członka zarządu wyłącza (…) brak winy w każdej postaci w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęciu postępowania układowego, a zatem członek zarządu nie będzie także odpowiadał, jeśli nie podjął stosownych działań z winy nieumyślnej. Brak winy może wiązać się z różnymi okolicznościami. Istotne jest jedynie, aby te okoliczności powodowały brak możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości, pomimo dołożenia należytej staranności przez członka zarządu. Wobec tego nie można z góry wykluczyć, tylko ze względu na brak odpowiednich postanowień umowy spółki, że brak wiedzy o sytuacji finansowej spółki mógł być konsekwencją wewnętrznego podziału zadań pomiędzy poszczególnymi członkami zarządu.
Z kolei Sąd Apelacyjny w Białymstoku (I ACa 886/14) uznał, że tylko w wyjątkowych wypadkach, gdy stan niewypłacalności powstał na skutek podstępnego wprowadzenia w błąd pozwanego członka zarządu przez innego członka zarządu, można byłoby rozważać brak winy w niezgłoszeniu upadłości. (…). Najogólniej rzecz ujmując, członek zarządu, chcący uniknąć odpowiedzialności z powołaniem się na brak swej winy, powinien wykazać swój niezawiniony brak kontaktu z księgowością i finansami spółki, z powodu np. dłuższej nieobecności obejmującej czas, w którym odpowiedni wniosek miał być złożony.
Mniej liberalny okazał się Sąd Apelacyjny w Krakowie (I ACa 1158/14). W myśl orzeczenia tego sądu, jeżeli pomiędzy osobami współtworzącymi zarząd spółki doszło do wewnętrznego podziału zadań decydujących o tym, że jedynie niektórzy spośród nich mają realny wgląd w ten stan, to okoliczność ta nie będzie miała zasadniczo znaczenia z prawnego punktu widzenia dla ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej wobec osób trzecich opartej na przepisie art. 299 § 1 KSH. (…). Tym bardziej taka odpowiedzialność nie jest zniesiona wobec członka zarządu, który utracił rzeczywisty wpływ na sposób funkcjonowania spółki godząc się albo to wprost na swoją bierną rolę w jego strukturze albo też na sytuację, w której prowadzenie spraw spółki, w sposób faktyczny, zostało przejęte przez podmiot trzeci spoza jej struktury organizacyjnej czy kapitałowej. Pogląd ten wyraził również Sąd Najwyższy (III CSK 46/10), który stwierdził, że odpowiedzialności członka zarządu nie uchyla również umowa łącząca członków zarządu co do sposobu kierowania sprawami spółki, w szczególności ustalony umownie podział czynności.
Podsumowując, pełnienie funkcji członka zarządu spółki z o.o. nieodłącznie wiąże się z ryzykiem ponoszenia surowej osobistej odpowiedzialności za niezaspokojone zobowiązania tej spółki wobec jej wierzycieli. Zasadniczo należy też przyjąć, że członek zarządu powinien mieć obraz całościowej sytuacji finansowej spółki, bez względu na ewentualny wewnętrzny podział zadań w zarządzie. Wskazane jest zatem aby każdy z członków zarządu stale monitorował sytuację spółki oraz utrzymywał bieżący kontakt z dyrektorem finansowym i księgowością spółki. Zarząd powinien również opracować i wprowadzić procedury związane z obiegiem danych finansowych spółki, tak aby otrzymywać aktualne raporty w tym zakresie oraz informacje o wszelkich sytuacjach nadzwyczajnych.
Antoni Goraj, radca prawny Yours Panasiuk
Blog pod redakcją dr Anny Marii Panasiuk

Założyciel i partner zarządzający kancelarii Panasiuk & Partners. Wieloletni doradca klienta w wealth management. Kieruje zespołem prawników, doradców podatkowych i księgowych, gdzie usługi zespołu skierowane są na efektywne zarządzenia portfelem klientów.
Autorzy

dr Anna Maria Panasiuk
partner zarządzający | adwokat | wealth advisor
Andrzej Sałamacha
partner, radca prawny
Magda Kwiatkowska
radca prawny
Szczepan Adamski
OF COUNSEL | PRAWNIK | PREZES ZARZĄDU YOURS SP. Z O.O.
Sabina Tyszko
konsultant podatkowy
Piotr Świąć
adwokat
Adam Apel
doradca podatkowy
Monika Baran
radca prawny
Kamil Kowalik
doradca podatkowy
Katarzyna Bieńkowska
radca prawny,
doradca podatkowy YOURS Panasiuk
Paweł Szumowski
aplikant radcowski
Yours Panasiuk
Edyta Winnicka
prawnik
Antoni Goraj
radca prawny
Katarzyna Zając
aplikant radcowski
Yours Panasiuk
Paweł Turek
doradca podatkowy
Michał Nowacki
radca prawny
Sylwia Rybicka
dyrektor ds. rozwoju
Sylwia Rozwandowicz
adwokat
Marta Kwiatkowska - Abramowska
asystent prawny
dr Adam Barcikowski
head of tax | doradca podatkowy
Dorota Sajewicz
investment partner
dr Maja Czarzasty- Hercberg
OF COUNSEL/RADCA PRAWNY
Maciej Małachowski
aplikant radcowski
Klaudia Borkowska
Aplikantka adwokacka
Archiwum
-
2023
-
2022
-
Grudzień
- POLISH FAMILY FOUNDATION – A new solution for entrepreneurs
- POLSKA FUNDACJA RODZINNA – nowe rozwiązanie dla przedsiębiorców
- INVESTMENT FUNDS IN THE NETHERLANDS – ABC OF SETTING UP OF AIF
- FUNDUSZE INWESTYCYJNE W HOLANDII – ABC ZAŁOŻENIA AFI
- TAX INCENTIVES TO INVEST IN AN ALTERNATIVE INVESTMENT FUND (AIF)
- ZACHĘTY PODATKOWE DO INWESTYCJI W ALTERNATYWNĄ SPÓŁKĘ INWESTYCJNĄ (ASI)
-
Listopad
-
Październik
- CAN AN ALTERNATIVE INVESTMENT FUND SERVE THE PURPOSES OF PRIVATE INVESTMENTS?
- CZY ALTERNATYWNA SPÓŁKA INWESTYCYJNA MOŻE SŁUŻYĆ PRYWATNYM INWESTYCJOM?
- M&A – TRANSACTION TRIVIA IN MERGERS & ACQUISITIONS
- M&A – CIEKAWOSTKI TRANSAKCJI MERGERS & ACQUISITION
- HISZPAŃSKA REZYDENCJA PODATKOWA – PUZZLE DLA WTAJEMNICZONYCH!
- Spanish tax residence – jigsaw puzzles for the initiated!
-
Wrzesień
-
Sierpień
-
Lipiec
-
Maj
- PODWÓJNA REZYDENCJA PODATKOWA – 4 PRZYKŁADY POWSTANIA [CZĘŚĆ II OSOBY PRYWATNE]
- DUAL TAX RESIDENCE – 4 EXAMPLES OF ITS EMERGENCE [PART II NATURAL PERSONS]
- INVESTORS’ Q&A ABOUT THE ALTERNATIVE INVESTMENT FUNDS
- O CO NAJCZĘŚCIEJ PYTAJĄ INWESTORZY W KONTEKŚCIE ASI (ALTERNATYWNYCH SPÓŁEK INWESTYCYJNYCH)?
- REVOLUTION ON THE MERGERS & ACQUISITIONS MARKET – RECORD-BREAKING M&A TRANSACTIONS IN POLAND
- REWOLUCJA NA RYNKU FUZJI I PRZEJĘĆ – REKORDOWE TRANSAKCJE M&A W POLSCE
- 7 SINS COMMITTED WHILE RUNNING A BUSINESS AND MAKING INVESTMENTS
- 7 GRZECHÓW PRZY PROWADZENIU BIZNESU I INWESTYCJACH
-
Kwiecień
-
Marzec
-
Luty
- SIMPLE CONSERVATIVE INVESTMENTS. HISTORICAL ANALYSIS OF THE LAST 20 YEARS
- PROSTE INWESTYCJE KONSERWATYWNE. ANALIZA HISTORYCZNA OSTATNICH 20 LAT
- CZY WARTO ZAMIESZKAĆ W HISZPANII? PRAWO BECKHAMA, CZYLI JAK NIE PŁACIĆ PODATKÓW W HISZPANII
- IS IT WORTH LIVING IN SPAIN? BECKHAM 'S LAW, HOW TO AVOID PAYING TAXES IN SPAIN
- ESTONIAN CIT 2022 AS A REMEDY FOR THE POLISH DEAL
- ESTOŃSKI CIT 2022 JAKO REMEDIUM NA POLSKI ŁAD
-
Styczeń
- HOW CAN YOU SET UP AN ALTERNATIVE INVESTMENT FUND IN A FEW WEEKS?
- JAK MOŻNA ZAŁOŻYĆ ALTERNATYWNĄ SPÓŁKĘ INWESTYCYJNĄ W KILKA TYGODNI?
- DO CLOSED-END INVESTMENT FUNDS STILL PAY OFF?
- CZY FUNDUSZE INWESTYCYJNE ZAMKNIĘTE JESZCZE SIĘ OPŁACAJĄ?
- 6 REASONS WHY IT IS WORTH DEVELOPING A BUSINESS OUTSIDE POLISH BORDERS
- 6 POWODÓW, DLA KTÓRYCH WARTO ROZWIJAĆ BIZNES POZA POLSKĄ
-
Grudzień
-
2021
-
Grudzień
-
Listopad
-
Październik
- LIFE IN TENERIFE – TAXES AND REAL ESTATE IN THE CANARY ISLANDS
- TENERYFA NA ŻYCIE – PODATKI I NIERUCHOMOŚCI NA WYSPACH KANARYJSKICH
- TURNKEY REORGANISATION – HOW TO PREPARE A BUSINESS FOR INTERNATIONAL EXPANSION
- REORGANIZACJA POD KLUCZ CZYLI JAK PRZYGOTOWAĆ BIZNES NA EKSPANSJĘ ZAGRANICZNĄ
- BUSINESS EXPANSION OUTSIDE THE EU – LET’S HAVE A LOOK AT OTHER CONTINENTS
- EKSPANSJA BIZNESU POZA UE – SPÓJRZMY NA INNE KONTYNENTY
-
Wrzesień
-
Sierpień
- MAJĄTEK RODZINNY
- COMPANY RELOCATION WITHIN THE EU: PROCESS ANALYSIS AND CASE STUDY
- PRZENIESIENIE SPÓŁKI W OBRĘBIE UE: ANALIZA PROCESU I CASE STUDY
- SCALING UP BUSINESS. TAXES IN ESTONIA, ITALY, UNITED KINGDOM, MALTA AND CYPRUS – COMPARISON
- EKSPANSJA BIZNESU. PODATKI W EUROPIE.
- POLSKI ŁAD OCZAMI PRZEDSIĘBIORCY
-
Lipiec
- EXPANDING NEXT DOOR – THE CZECH REPUBLIC, SLOVAKIA, GERMANY, ROMANIA
- EKSPANSJA PO SĄSIEDZKU – CZECHY, SŁOWACJA, NIEMIECY, RUMUNIA
- CONVERTIBLE DEBT IN POLAND
- CONVERTIBLE DEBT PRZY INWESTYCJACH PRE-SEED
- AIFs (ALTERNATIVE INVESTMENT FUNDS) LEAD THE WAY ON THE POLISH CAPITAL MARKET
- ASI WIEDZIE PRYM NA POLSKIM RYNKU KAPITAŁOWYM
- FAMILY FOUNDATIONS IN POLAND. CONCEPT VERSUS ENTREPRENEURS’ EXPECTATIONS
- FUNDACJA RODZINNA W POLSCE. ISTOTA POMYSŁU A OCZEKIWANIA PRZEDSIĘBIORCÓW
-
Czerwiec
- CORPORATE TAX RELIEF AND INCENTIVES FOR INVESTORS – NEW (BETTER?) SOLUTIONS
- ULGI PODATKOWE I ZACHĘTY DLA INWESTORÓW – IDZIE NOWE (LEPSZE?)
- 9% CIT ZAMIAST 19%, JAK PŁACIĆ NIŻSZY PODATEK
- CYPRUS VS. UNITED ARAB EMIRATES, WHERE TO MOVE? CHANGE OF TAX RESIDENCE
- CYPR VS. ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE, GDZIE SIĘ WYPROWADZIĆ? ZMIANA REZYDENCJI PODATKOWEJ
-
Maj
-
Kwiecień
-
Marzec
-
Luty
-
Styczeń
- 6 MAJOR CHANGES IN THE BEHAVIOUR OF PRIVATE INVESTORS AND THEIR PORTFOLIOS IN 2020
- 6 GŁÓWNYCH ZMIAN W ZACHOWANIACH I PORTFELACH INWESTORÓW PRYWATNYCH W ROKU 2020
- TAX SIMPLIFICATION 2021 IN POLAND – A MAGNET FOR FOREIGN INVESTORS
- UPROSZCZENIA PODATKOWE 2021 W POLSCE – MAGNESEM DLA INWESTORÓW ZAGRANICZNYCH
- ALTERNATIVE INVESTMENT FUND (AIF) – A FIRST-CLASS INVESTMENT VEHICLE AT YOUR FINGERTIPS
- ALTERNATYWNA SPÓŁKA INWESTYCYJNA (ASI). PIERWSZORZĘDNY WEHIKUŁ INWESTYCYJNY NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI
- ESTONIAN CIT – EFFECTIVE REDUCTION IN CORPORATE TAX IN POLAND
- CIT ESTOŃSKI – EFEKTYWNE OBNIŻENIE OPODATKOWANIA SPÓŁEK W POLSCE
-
Grudzień
-
2020
-
Grudzień
-
Listopad
- WE BREAK STEREOTYPES! PRECONCEPTIONS ABOUT LAWYERS AND THE REALITY OF BUSINESS
- AM I REALLY SAVING MYSELF MONEY? TODAY I WILL SAVE 100 PLN TO LOSE 1000 PLN TOMORROW
- ŁAMIEMY STEREOTYPY! CZYLI PRZEKONANIA O PRAWNIKACH, A REALIA BIZNESU
- CZY TO NAPRAWDĘ OSZCZĘDNOŚĆ? DZIŚ „ZAOSZCZĘDZĘ” 100 ZŁ ŻEBY JUTRO STRACIĆ 1000 ZŁ
- ZAPRASZAMY do MONAKO
- WHY IS IT WORTH BECOMING A TAX RESIDENT OF MONACO?
- DLACZEGO WARTO ZOSTAĆ REZYDENTEM MONAKO? PODATKI W MONAKO
-
Październik
-
Wrzesień
-
Sierpień
-
Czerwiec
- THE WORLD IS CHANGING, AND YOU ARE STILL LOOKING FOR A UNICORN? In this article, we tell you everything you need to know to find one
- ŚWIAT SIĘ ZMIENIA, A TY WCIĄŻ SZUKASZ JEDNOROŻCA. Wszystko co musisz wiedzieć aby go znaleźć napisaliśmy tutaj
- KRYZYSOWE INWESTYCJE, CZYLI: ODWAŻNA INWESTYCJA WYMAGA OSTROŻNEGO PLANOWANIA
- JAK TRWOGA TO DO PRAWNIKA – NIEPOKOJĄCE TENDENCJE WŚRÓD STARTUPÓW
-
Maj
-
Kwiecień
- AMERICAN TAX COMPETITION. HELPFUL OR „HARMFUL”
- KONKURENCJA PODATKOWA PO AMERYKAŃSKU. POŻĄDANA, CZY „SZKODLIWA”
- PIENIĄDZE TO NIE WSZYSTKO. Czyli jak inwestować, żeby nie stracić
- INVESTING IN HARD TIMES: HOW TO SET UP YOUR BUSINESS IN NEW YORK
- APETYT NA INWESTYCJE W TRUDNYCH CZASACH. SPÓŁKA W NOWYM YORKU
- WPŁYW PANDEMII NA TRANSAKCJE FUZJI I PRZEJĘĆ
- IMPACT OF A PANDEMIC ON MERGERS AND ACQUISITIONS
- PODATKI NA TRUDNE CZASY
-
Marzec
-
Luty
-
Grudzień
-
2019
-
2018
-
2017
-
2016
-
2015
-
Grudzień
-
Listopad
- Zwrot PCC od czynności restrukturyzacyjnych z udziałem spółek komandytowo-akcyjnych
- Zmiany podatkowe na Cyprze zachętą dla potencjalnych inwestorów
- Cypryjskie fundusze inwestycyjne mogą korzystać ze zwolnienia podatkowego w Polsce
- Nowe sankcje za niezłożenie sprawozdania finansowego
- Europejskie poświadczenie dziedziczenia
-
Październik
-
Lipiec
-
Grudzień
Kategorie
- Alternatywna Spółka Inwestycyjna (19)
- Inwestycje (56)
- Jurysdykcje (13)
- M&A (14)
- Podatki (81)
- Polska Fundacja Rodzinna (6)
- Polska Spółka Holdingowa (2)
- Prawo (44)
- Relokacja (9)
- Reorganizacja (6)
- Rezydencja Podatkowa (13)
- Rozliczanie Podatku (5)
- Sukcesja (10)
- Sukcesja rodzinna (2)
- Ulgi Podatkowe (5)
- Wealth Advisory (11)
- Wyjście za granicę (18)
- Zabezpieczenie aktywów (2)

Nowe publikacje
Chcesz być na bieżąco, wpisz mail, a otrzymasz nowe publikacje prosto do skrzynki: