O tym, że nadchodzi kryzys gospodarczy nie trzeba chyba dziś nikomu przypominać. Podobnie jak o tym, że będzie to kryzys poważny, który w istotnym stopniu może zagrozić przetrwaniu wielu przedsiębiorców. A w kontekście stabilności gospodarki, to właśnie przetrwanie jak największej liczby przedsiębiorców, a zatem również miejsc pracy, wydaje się kluczowe, z perspektywy wyjścia z kryzysu z jak najmniejszymi szkodami dla gospodarki i społeczeństwa. I tak, wydaje się, że w kontekście konstruowania programu pomocowego w takiej sytuacji powinny być istotne trzy słowa klucze: płynność, płynność i jeszcze raz płynność.

Polski rząd zaproponował program pomocowy dla przedsiębiorców i gospodarki w ogólności. W dniu dzisiejszym opublikowano ostateczny tekst ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Zmiana tej ustawy, głosowana wczoraj w Sejmie, zawiera między innymi rządowe propozycje wsparcia przedsiębiorców i gospodarki w trakcie epidemii oraz nadciągającego kryzysu gospodarczego. Dzieje ustawy były krótkie, ale burzliwe: w pierwszym projekcie rząd zaproponował szereg rozwiązań. Spotkały się z różnymi opiniami, jednak czas epidemii to nie czas na społeczne konsultacje, więc ustawa została przegłosowana. Następnie, Senat zaproponował szereg rozwiązań, które poprawiały działanie rozwiązań z perspektywy trzech słów kluczowych polityki antykryzysowej (płynność, płynność, płynność). Niemniej, kluczowe zmiany zostały odrzucone przez Sejm i w ten sposób ustawa przybrała ostateczny kształt. 

Ustawa w obecnym kształcie zawiera następujące możliwości wsparcia przedsiębiorców.

Przestój ekonomiczny i zmniejszenie wymiaru czasu pracy

Głównym rozwiązaniem proponowanym przez rząd jest możliwość uzyskania przez przedsiębiorców bezpośredniego świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy. Rząd proponuje dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników objętych przestojem lub obniżonym czasem pracy w wyniku epidemii. Co ważne, rozwiązania dotyczą nie tylko osób zatrudnionych na umowę o pracę, ale również z tytułu umowy zlecenia i innych podstaw.

Z obu rozwiązań może skorzystać może przedsiębiorca, u którego nastąpił spadek obrotów tj.:

  • spadek o co najmniej 15% w dowolnych kolejnych 2 miesiącach po 1 stycznia 2020 w porównaniu do obrotów z analogicznych miesięcy poprzedniego roku lub
  • spadek o co najmniej 25% w dowolnym miesiącu po 1 stycznia 2020 w porównaniu do miesiąca poprzedzającego.

Ponadto, przedsiębiorca nie może mieć zaległości w opłacaniu podatków i składek na ubezpieczenia społeczne.

Dla pracowników objętych przestojem ekonomicznym, można:

  • wypłacać wynagrodzenie nie niższe niż 50% bazowego wynagrodzenia (nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę czyli 2 600 PLN brutto);
  • uzyskać dofinansowanie w kwocie 50% wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli ok. 1 300 PLN (dofinansowanie nie przysługuje na pracowników, których wynagrodzenie w poprzednim miesiącu przekroczyło 300% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, czyli obecnie 15 594 PLN);
  • przykład: 
    • pracownik zostaje objęty przestojem ekonomicznym (dotychczasowa pensja 6 000 PLN),
    • pracodawca może:
      • obniżyć wynagrodzenie do 3 000 PLN oraz
      • uzyskać dofinansowanie 1 300 PLN.

Dla pracowników objętych obniżeniem wymiaru czasu pracy, można:

  • przedsiębiorca może obniżyć wymiar czasu pracy o nie więcej niż 20% (przy zachowaniu co najmniej 0,5 etatu, przy zachowaniu co najmniej minimalnego wynagrodzenia);
  • przedsiębiorca może uzyskać dofinansowanie do wysokości połowy wynagrodzenia obniżonego z uwagi na obniżony wymiar czasu pracy, ale nie więcej niż 40% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, obecnie będzie to 40% z 5 198 PLN, czyli 2 079 PLN (dofinansowanie nie przysługuje na pracowników, których wynagrodzenie w poprzednim miesiącu przekroczyło 300% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, czyli obecnie 15 594 PLN);
  • przykład:
    • pracownik otrzymuje wynagrodzenie 6 000 PLN,
    • w wyniku kryzysu, pracownik ma obniżony wymiar czasu pracy o 30%,
    • pracodawca może:
      • obniżyć wymiar czasu pracy i wynagrodzenie o maks. 20%, czyli do 4 800 oraz
      • uzyskać dofinansowanie 2 079 PLN.

Warunki obniżenia wymiaru czasu pracy i przestoju należy ustalić z odpowiednimi organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników.

Dofinansowania w powyższym zakresie przysługują przez 3 miesiące (okres może być wydłużony w drodze rozporządzenia)

Dofinansowanie wynagrodzeń

Poza powyżej opisaną propozycją, rząd wprowadził również możliwość zawarcia przez przedsiębiorców umowy ze starostą w kontekście dofinansowania części kosztów wynagrodzeń i należnych od tych wynagrodzeń składek, w przypadku spadku obrotów. Przepis stosuje się do osób zatrudnionych nie tylko na umowę o pracę, ale również umowę zlecenie i na innych podstawach. 

Wysokość dofinansowania zależy od spadku obrotów (w ciągu 2 kolejnych miesięcy w stosunku do 2 miesięcy z roku poprzedniego) i tak:

  • przy spadku o co najmniej 30%, maksymalnie 50% wynagrodzeń i składek jednak nie więcej niż 50% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 1 300 PLN na pracownika),
  • przy spadku o co najmniej 50%, maksymalnie 70% wynagrodzeń i składek jednak nie więcej niż 70% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 1 820 PLN na pracownika),
  • przy spadku o co najmniej 80%, maksymalnie 90% wynagrodzeń i składek jednak nie więcej niż 90% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 2 340 PLN na pracownika).

Dofinansowanie jest przyznawane mikro, małym i średnim przedsiębiorcom na 3 miesiące (z możliwością przedłużenia) na specjalny wniosek.

Podobne dofinansowanie może uzyskać osoba prowadząca działalność gospodarczą, która nie zatrudnia pracowników w zależności od spadku obrotów:

  • przy spadku o co najmniej 30%, maksymalnie  50% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 1 300 PLN na pracownika),
  • przy spadku o co najmniej 50%, maksymalnie 70% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 1 820 PLN na pracownika),
  • przy spadku o co najmniej 80%, maksymalnie 90% wynagrodzenia minimalnego ze składkami (czyli maks. 2 340 PLN na pracownika).

Zwolnienie z ZUS

W przypadku przedsiębiorców, którzy zgłosili do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 osób można uzyskać zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne (jak również Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych), należnych za okres od 1 marca do 31 maja 2020 r.

Podobne zwolnienie może uzyskać przedsiębiorca opłacający składki za siebie, jeżeli przychód z pierwszego miesiąca, za który składany jest wniosek nie przekroczył 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (czyli 15 681 PLN), ale do wysokości składek od minimalnej podstawy.

W celu uzyskania zwolnienia za nieopłacone składki, należy złożyć wniosek do ZUS do 30 czerwca 2020 r. Przychody z tego zwolnienia są zwolnione z PIT.

Wprowadzenie równoważnego czasu pracy

Poza możliwością obniżenia wynagrodzenia i uzyskania dofinansowania, o którym mowa powyżej, wprowadzono również możliwość:

  • ograniczenia nieprzerwanego odpoczynku pracownika do nie mniej niż 8 godzin,
  • wprowadzeniu równoważnego czasu pracy do co najwyżej 12 godzin w okresie 12 miesięcy (do zrównoważenia czasem wolnym),
  • stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż ustalone w umowach o pracę.

Powyższe rozwiązania można wprowadzić po uprzednim porozumieniu z organizacjami pracowników (w tym związkami zawodowymi) oraz przy niezaleganiu z płatnością zobowiązań podatkowych i składkowych, jak również tylko jeśli wystąpił spadek obrotów (rozumiany tak samo jak na potrzeby dofinansowania opisanego powyżej)

Odliczenie straty

W przypadku osób fizycznych i osób prawnych, które:

  • w 2020 r. poniosły stratę z jednoosobowej działalności gospodarczej oraz
  • w 2020 r. uzyskali łączne przychody niższe o co najmniej 50% niż w 2019 r.

wprowadzono możliwość jednorazowego, wstecznego odliczenia straty poniesionej w 2020 r. od dochody z 2019 r. (maks. 5 000 000 PLN)

Pożyczki

Rząd może również udzielić pożyczki mikro przedsiębiorcom na pokrycie bieżących kosztów funkcjonowania jednorazowo w kwocie 5 000 PLN na minimalnym oprocentowaniu na 12 miesięcy.

Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców

Ustawa wprowadza również możliwość uzyskania świadczenia postojowego dla osób, które prowadzą działalność gospodarczą lub wykonują umowę cywilnoprawną. To świadczenie dotyczy również cudzoziemców pracujących legalnie w Polsce. 

Świadczenie postojowe wynosi 80% minimalnego wynagrodzenia za  pracę tj. ok. 2 080 PLN i przysługuje, jeśli:

  • przedsiębiorca nie zawiesił prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie przychód z danego miesiąca był o co najmniej 15% niższy niż przychód z poprzedniego miesiąca (i jednocześnie nie wyższy niż 300% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, czyli obecnie 15 594 PLN) lub
  • przedsiębiorca zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej po 31 stycznia 2020 i jednocześnie jego przychód w poprzednim miesiącu nie był wyższy niż 300% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, czyli obecnie 15 594 PLN.

Podobny limit kwoty przychodu obowiązuje w przypadku osób wykonujących umowy cywilnoprawne.

W celu uzyskania świadczenia postojowego należy złożyć specjalny wniosek do ZUS.

Inne przepisy podatkowe

Poza powyższymi propozycjami wsparcia przedsiębiorców, w ustawie oraz towarzyszących rozporządzeniach wprowadzono szereg udogodnień podatkowych, w tym:

  • przesunięcie daty na złożenie CIT-8 za 2019 r. do 31 maja 2020 r.,
  • możliwość odroczenia wpłaty zaliczek PIT pobranych od wynagrodzeń pracowników do 1 czerwca 2020 r. (w przypadku negatywnych konsekwencji związanych z epidemią)
  • możliwość zaniechania poboru odsetek od zaległości podatkowych,
  • brak pobierania opłaty prolongacyjnej od decyzji podatkowych wydanych w trakcie epidemii oraz odroczenia płatności składek społecznych w tym czasie,
  • wydłużenie czasu na złożenie oświadczenia o przelewie na rachunek spoza tzw. „białej listy” do 14 dni (z 3 dni),
  • zawieszenie terminów na składanie zawiadomień o schematach podatkowych w okresie 31 marca – 30 czerwca 2020 r.,
  • przedłużenie terminu na złożenie informacji w sprawie cen transferowych za rok podatkowy rozpoczęty po 31 grudnia 2018 a zakończony przed 31 grudnia 2019 r., do 30 września 2020 r.,
  • możliwość odliczenia darowizn na walkę z epidemią od podatku (do 200% darowizny przekazanej do 30 kwietnia 2020, 150% w maju),
  • przedłużenie terminu na wpłatę minimalnego podatku od nieruchomości komercyjnych do 1 lipca 2020 r.,
  • możliwość rezygnacji z uproszczonej formy opłacania zaliczek,
  • szereg ulg i preferencji dla podatników, którzy prowadzą działalność związaną ze zwalczaniem epidemii (tj. nabywają środki trwałe do produkcji na potrzeby zwalczania epidemii, opracowują własność intelektualną z tym związaną itp.).